متاسفانه صنعت انیمیشن سازی در ایران یکی از آن هنر هایی است که با بی مهری های فراوان مواجه شده است. فعالان این حوزه گرچه بسیار خلاق اما محیطی برای عرضه خود نداشته اند. این در حالی است که امروزه انیمیشن ها بخش مهمی از جشنواره های مختلف سینمایی را تشکیل می دهند.

با این حال در ایران هم انیمیش ها و کارتون هایی به صورت سریالی یا سینمایی تولید شدند که بسیار مورد توجه مخاطبان قرار گرفتند. در این مقاله به معرفی آن دسته از انیمیشن های ایرانی میپردازیم که نه تنها کودکان بلکه بزرگسالان را نیز مجذوب خود ساخته اند.

انیمیشن سینمایی پسر دلفینی

تاریخ اکران: ۲ شهریور ۱۴۰۱

کارگردان: محمد خیر اندیش

انیمیشن پسر دلفینی جزو انیمیشن های ایرانی جدید است که توانست رکورد پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران را از آن خود کند. این موضوع مهر تاییدی به پیشرفت انیمیشن‌سازی و کیفیت کارهای ایرانی می‌زند. این انیمیشن ایرانی ابتدا در روسیه اکران شد و به موفقیت‌های عظیمی دست یافت. پسر دلفینی پس از فروشی برابر با حدود ۳۲ میلیارد تومان در روسیه، در ایران هم اکران شد و بیش از ۱۷ میلیارد فروش داشت.

داستان حول محور سفید، دلفینی کوچک و پسر دلفینی است. روزی هواپیمایی در دریا سقوط می‌کند و سفید و مادرش نوزادی را از آنجا پیدا می‌کنند. نوزاد مذکور همان پسر دلفینی فیلم ماست. سفید و نانا، مادر او، از لاک‌پشت اجازه می‌گیرند تا پسر دلفینی را نزد خود نگه دارند. پس از بزرگ شدن پسر دلفینی، او به‌قصد پیدا کردن خانواده‌اش پا به خشکی می‌گذارد.

انیمیشن سینمایی شاهزاده روم

تاریخ اکران: ۱۳ آبان ۱۳۹۴

کارگردان: هادی محمدیان

این انیمیشن اولین کار گروه هنر پویا بود که محبوبیت فوق‌العاده‌ای کسب کرد. این فیلم می‌تواند در صدر برترین انیمیشن های ایرانی قرار بگیرد چرا که در زمان خود پیشرفتی بی‌نظیر در حوزه انیمیشن بود. این انیمیشن پیش از اکران در ایران، در لبنان منتشر شد.

داستان این انیمیشن روایتی از شاهزاده‌ای مسیحی به نام ملیکاست. این شاهزاده از سمت مادر از نوادگان قیصر روم است. در ادامه خواهیم دید که این شاهزاده با امام یازدهم شیعیان ازدواج می‌کند. در انیمیشن شاهد ماجراهایی عاشقانه خواهیم بود.

انیمیشن سینمایی فیلشاه

تاریخ اکران: ۲۳ اسفند ۱۳۹۶

کارگردان: هادی محمدیان

یکی از آثاری که قدم روبه‌جلوی بزرگی برای صنعت انیمیشنی ایران برداشت، کارتون فیلشاه بود. این انیمیشن کودکانه توانست در سال انتشار خود توجهات بسیار زیادی را به خود جلب کند و بین کودکان به محبوبیت بالایی دست یابد. علاوه بر فروش فوق‌العاده، فیلشاه در سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ توانست از جشن حافظ، جشن بزرگ سینمای ایران و جایزه سینمایی ققنوس افتخاراتی کسب کند. این فیلم علاوه بر ایران، در کشورهای لبنان و روسیه هم اکران شد و توجهات بسیاری در پی داشت.

همیشه انتظار می‌رود هرجا بحث از سلطان و شاه جنگل است، نام شیری در میان باشد؛ اما در این انیمیشن چنین چیزی نیست. در اینجا شاه جنگل رئیس گله فیل‌هایی در آفریقاست که روزی شاه جنگل صاحب فرزندی درشت هیکل می‌شود …

انیمیشن سریالی پهلوانان

تاریخ اکران: 1386

کارگردان: سیاوش زرین آبادی

یکی از نوستالژیک ‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی برای هر سنی، می‌تواند انیمیشن پهلوانان باشد. این انیمیشن به‌قدری محبوب است که می‌توان آن را بهترین انیمیشن ایرانی خواند. این مجموعه تابه‌حال چندین بار در چند شبکه بازپخش شده است. ۵ فصل از این انیمیشن ساخته شده است؛ در فصل اول و دوم از تکنیک فریم به فریم استفاده شد، فصل سوم ترکیب تکنیک فریم به فریم و نرم‌افزارهای دوبعدی و در فصل چهارم تکنیک فریم به فریم به‌کلی حذف شد.

کارگردان انیمیشن پهلوانان در سومین دوره جشنواره تلویزیونی جام‌جم توانست جایزه بهترین کارگردان مجموعه و سریال را کسب کند. این مجموعه پیام‌های پندآموزی در خود نهفته است که می‌توان آن را در زمره محصولات تاثیرگذار فرهنگی قرار داد.

یلا در سن چهل سالگی تمام زندگی خود را صرف مراقبت از پدر و مادر و چهار برادرش کرده است. در کشوری که درگیر تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی است، خانواده دائماً با هم بحث می‌کنند و با زیر بار بدهی‌ خُرد می‌شوند. لیلا در حالی که برادرانش در تلاش برای گذراندن زندگی خود هستند، نقشه‌ای می‌کشد تا با راه اندازی یک تجارت خانوادگی آنها را از فقر نجات دهد. در حالی که آنها به شدت به حمایت مالی نیاز دارند، لیلا متوجه می شود که پدرشان، اسماعیل مخفیانه یک میراث خانوادگی را پنهان کرده است. او این میراث را به عنوان یک پیشنهاد برای تبدیل شدن به پدرسالار جدید قبیله، بالاترین افتخار در سنت ایرانی، نگه داشته است. این اتفاق باعث هرج و مرج در خانواده‌ای می‌شود که از پیش نیز شکننده بود. با بدتر شدن وضعیت سلامتی پدر، اقدامات هر یک از اعضای خانواده به تدریج خانواده را یک قدم به سمت انفجار نزدیک می‌کند.

یک درام متفاوت

یلمساز ایرانی، سعید روستایی یک درام خانوادگی بزرگ، جذاب و شخصیت‌محور را به سبک ایتالیایی - آمریکایی با اجراهای خشم‌آلود، یک صحنه عروسی بزرگ و صحنه‌های الهامی از روکو و برادرانش ویسکونتی و پدرخوانده کاپولا را نمایش می‌دهد. حتی رد پای تأثیرپذیری از آثار آرتور میلر در میان سرزنش‌های خشم‌آلود و دردناک این فیلم وجود دارد.

اجرای گرم ترانه علیدوستی را در این فیلم شاهد هستیم – که با بازی در فیلم‌های اصغر فرهادی شناخته شد – و با بازی نقش لیلا در این فیلم نیز شناخته می‌شود: زنی که توسط مردسالاری بی‌کفایت و سست به پریشانی سوق داده می‌شود. لیلا با پدر و مادر مسن خود زندگی می‌کند. او از کمردرد دوره‌ای ناشی از استرس و کار زیاد رنج می‌برد و اساساً تنها مزدبگیر عادی خانواده است که به تنهایی چهار برادر بالغ خود را از نظر مالی حمایت می‌کند.

پرویز که دارای اضافه وزن (فرهاد اصلانی) است به عنوان یک توالت شور در مرکز خرید کار می‌کند، اما به اندازه کافی برای حمایت مالی خانواده‌اش پول در نمی‌آورد که با تلاش‌های مکررش برای پسردار شدن این نگرانی افزایش هم می‌یابد. فرهاد خل و چل عضله‌دار (محمدعلی محمدی) فقط به کشتی آمریکایی در تلویزیون علاقه دارد. منوچهر بیکار استخوانی (پیمان معادی) به دنبال طرح‌های خفن سریع پولدار شدن است و نه کار. علیرضا (نوید محمدزاده) نیز اخیراً از کار کارخانه‌ای که رؤسایش دستمزدشان را پرداخت نمی‌کردند، استعفا داده است.

در رأس همه این مردان بیهوده و انگلی، پدر سالخورده آنها اسماعیل (سعید پورصمیمی) قرار دارد – مردی که مکرراً ناله می‌کند، خود رحم است، معتاد به تریاک است و وسواس به «پدرسالاری» طایفه‌ی پر جمعیت خود دارد. موقعیتی که با مرگ پسر عمویش خالی شده است. پسر پسرعمو بایرام (مهدی حسینیان) به او می‌گوید که تاج خیالی پدرسالارانه می‌تواند متعلق به او باشد - به شرطی که در عروسی آتی پسر بایرام 40 سکه طلا به عنوان هدیه ازدواج به او بدهد. اسماعیل حریص و احمق با این شرط موافقت می‌کند - زیرا او سکه‌ها را در اختیار دارد و می‌داند که امتیاز غیررسمی پدرسالار بودن این است که از هر و همه هدایای ازدواج در عروسی‌های آینده "مقداری از آن را" به صورت پنهانی دریافت کند. 

در همین حال، لیلا یک طرح مبتکرانه مطرح کرده که می‌تواند خانواده‌اش را به درآمدی قابل قبول برساند: آنها می‌توانند اجاره یکی از واحدهای خرده‌فروشی جدیدی را که در مرکز خرید ساخته می‌شود، به طور نمادین در محل کار پرویز یعنی توالت عمومی آن مرکز خرید، بگیرند. اما او فقط می‌تواند وام بانکی را با سپرده دریافت کند - لیلا به پول نقد نیاز دارد - و از اینکه می‌فهمد که انبار سکه‌های طلای پدر پیرش قرار است به این روش نادرست و غیر صادقانه هدر برود، عصبانی می‌شود. اما آیا می‌توان جلوی پدرش را گرفت؟

لیلا در دنیایی از مردان کلاه بردار زندگی می‌کند که هرگز دست از لوس کردن خود به خاطر موقعیت و اعتبارشان بر نمی‌دارند، با این حال از هر کاری شبیه به کار نان‌آور بیزارند و کاملاً راضی هستند که مثل زالو شیره‌ی زنان را بمکند و به آنها با زن‌ستیزی و اغماض رفتار کند. منوچهر کلاهبردار بدبین به برادرانش پیشنهاد ملاقات کاری با یکی از دوستانش را داده بود - لیلا طبیعتاً به عنوان یک زن از جلسه کنار گذاشته شد. معلوم شد که این فرصت صرفاً یک کلاهبرداری برای اجاره اتومبیل‌هایی بود که وجود خارجی ندارند، شبیه به ترفند «هدیه عروسی» پدرسالار است و درست مانند آن ترفند، بسیار محتمل است که شخصی که راز به او گفته می‌شود، تبدیل به بزرگترین قربانی شود.

خشم شعله‌ور لیلا از میان‌مایه‌گی تحقیرآمیز پدر و برادرانش، و خستگی از تلاش برای نجات آنها از دست خودشان، انرژی عاطفی است که به فیلم قدرت می‌بخشد که اوج فیلم را در صحنه عروسی شاهد هستیم. اجرای فوق‌العاده علیدوستی را برای اولین بار در بین تیم‌ هم‌مرتبه از لحاظ سبک و سیاق هنری در یک گروه بزرگ از بازیگران را شاهد هستیم.

این فیلم در جشنواره سینمایی کن به نمایش در آمده و توجه منتقدان بسیاری را به خود جذب کرده است.